Η Επιτροπή Γεωργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ψήφισε τη νέα ΚΑΠ

Ισχυρό μήνυμα στήριξης των Ευρωπαίων αγροτών

Η Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου, μέλος της οποίας είναι ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Καθηγητής κ. Γιώργος Παπαστάμκος, ολοκλήρωσε τις διήμερες εργασίες ψήφισης των τεσσάρων νομοθετικών προτάσεων για την μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), μίας εκ των κρισιμοτέρων νομοθετικών παρεμβάσεων της τρέχουσας θητείας.

Η θέση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής θα υποβληθεί στην Ολομέλεια του Σώματος, ώστε να εκκινήσουν εν συνεχεία οι διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας. Υπενθυμίζεται σχετικώς ότι για πρώτη φορά, στα 50 χρόνια εφαρμογής της ΚΑΠ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμμετέχει ως ισότιμος συν-νομοθέτης στην χάραξη αυτής της κατεξοχήν ευρωπαϊκής αναπτυξιακής πολιτικής, σύμβολο της ευρωπαϊκής ενοποίησης και του κεκτημένου της ΕΕ. Παραλλήλως, εξαιρετικώς κρίσιμες είναι οι διαβουλεύσεις σχετικά με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014-2020 και την εντός αυτού χρηματοδοτική πλαισίωση της ΚΑΠ. Ισχυρή ΚΑΠ προϋποθέτει τους αναγκαίους δημοσιονομικούς πόρους. Επειδή η πρακτική εφαρμογή της νέας ΚΑΠ, ιδίως του πυλώνα των αμέσων πληρωμών απαιτεί χρόνο (ανα)προσαρμογής και οι διαπραγματεύσεις για τη χρηματοδότηση της ΚΑΠ μέσω του Πολυετούς  Δημοσιονομικού Πλαισίου για την περίοδο 2014-2020 είναι ανοικτές, πιθανολογείται σφόδρα ότι η νέα ΚΑΠ  δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ πριν το 2015.

Η νέα ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική παραμένει κοινή, ισχυρή και καθίσταται λιγότερο γραφειοκρατική. Η Επιτροπή Γεωργίας του ΕΚ διασφάλισε την αρχιτεκτονική των δύο πυλώνων της ΚΑΠ, απορρίπτοντας προτάσεις για την κατάργηση της εισοδηματικής στήριξης και μέτρων ρύθμισης της αγοράς.

Παρατίθενται, συνοπτικώς, ορισμένες εκ των τροποποιήσεων  που εισήγαγε στο υπό αναθεώρηση ρυθμιστικό πλαίσιο της ΚΑΠ η αρμόδια κοινοβουλευτική Επιτροπή:

Περιφερειοποίηση: παρέχεται μεγαλύτερη ευελιξία στα κράτη μέλη ως προς τη μετάβαση στο περιφερειακό μοντέλο (στρεμματική ενίσχυση) και την ανακατανομή των ενισχύσεων μεταξύ των γεωργών εντός του ιδίου κράτους μέλους.

Εξωτερική σύγκλιση: στο πλαίσιο της ανακατανομής των ενισχύσεων μεταξύ των κρατών μελών, η Επιτροπή Γεωργίας του ΕΚ (β) περιορίζει τις μειώσεις πόρων για την Ελλάδα εν σχέσει με την πρόταση της Κομισιόν (α)                                                                                                                                       (χιλ. ευρώ)

	2014	2015	2016	2017	2018	2019 και επόμενο έτος
(α) Ελλάδα	2 099 920	2 071 481	2 043 111	2 014 751	2 014 751	2 014 751
(β) Ελλάδα	2 098 834	2 075 923	2 051 762	2 026 710	2 026 710	2 026 710

'Ενεργός' γεωργός: προβλέπεται σε επίπεδο ΕΕ ένας κατάλογος 'μη δικαιούχων' αμέσων ενισχύσεων, ενώ παρέχεται διακριτική ευχέρεια στα κράτη μέλη ως προς τον ορισμό του 'ενεργού' γεωργού και της 'ελάχιστης γεωργικής δραστηριότητας'.

'Πρασίνισμα' (greening): αναθεωρούνται οι παράμετροι των προτεινόμενων από την Κομισιόν πρακτικών που καλούνται να εφαρμόσουν οι γεωργοί, με όρους περιβαλλοντικής, αλλά και οικονομικής βιωσιμότητας.

Νέοι αγρότες: τα κράτη μέλη καταβάλλουν υποχρεωτικώς πρόσθετη -πέραν της βασικής- άμεση ενίσχυση στους νέους αγρότες. Χρησιμοποιούν το εθνικό αποθεματικό κατά προτεραιότητα για την στήριξη νέων αγροτών (καθώς και νεοεισερχόμενων γεωργών). Παραλλήλως διατηρείται το μέτρο στήριξής τους στον 2ο πυλώνα, ενώ εισάγεται η δυνατότητα κατάρτισης θεματικού υποπρογράμματος -αγροτικής ανάπτυξης- υπέρ των νέων αγροτών. Επίσης, προβλέπεται ότι η στήριξη μπορεί να έχει στόχο τη μίσθωση γης, ενώ δύναται να λάβει τη μορφή τραπεζικής εγγύησης.

Συνδεδεμένες ενισχύσεις: τα κράτη μέλη δύνανται να διαθέσουν το 15% (έναντι του 5% που εισηγήθηκε η Κομισιόν) του εθνικού τους φακέλου για τη χρηματοδότηση της συνδεδεμένης στήριξης. Οι πιστώσεις διατίθενται κατά προτεραιότητα στις παραγωγές που ελάμβαναν συνδεδεμένη στήριξη κατά την περίοδο 2010-2013 σύμφωνα με τα άρθρα 68, 101 και 111 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009 (αφορούν, μεταξύ άλλων, στην κτηνοτροφία).

Μικροί γεωργοί: τα κράτη μέλη δημιουργούν ένα απλοποιημένο καθεστώς χορήγησης ενισχύσεων στους μικροκαλλιεργητές, στο οποίο εντάσσονται αυτομάτως  όσοι δικαιούνται ενίσχυση κατώτερη των 1.500 ευρώ.

Πόροι για την 'Αγροτική Ανάπτυξη':

                                                                                                            (σε εκατ. ευρώ)

	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
Ελλάδα	595.667	595.667	595.667	595.667	595.667	595.667	595.667

Ομάδες παραγωγών: επεκτείνεται η δυνατότητα αναγνώρισης Ομάδων παραγωγών (ΟΠ) σε όλους τους τομείς της ενιαίας Κοινής Οργάνωσης Αγορών (ΚΟΑ). Πέραν του ισχύοντος πλαισίου για τα γαλακτοκομικά προϊόντα, προωθείται η νομοθετική ρύθμιση των συμβατικών σχέσεων (συμβολαιακή γεωργία) σε όλους πλέον τους τομείς. Στο πλαίσιο του 2ου πυλώνα, διευρύνεται η πρόνοια της Κομισιόν, ώστε η ευρωπαϊκή στήριξη να δίδεται όχι μόνον για νέες, αλλά και για υφιστάμενες συμμετοχές σε ΟΠ, καθώς, επίσης, και για την κάλυψη δραστηριοτήτων προώθησης προϊόντων.

Μέτρα ρύθμισης της αγοράς και διαχείρισης κινδύνων: στα επιλέξιμα προϊόντα για ιδιωτική αποθεματοποίηση προστίθενται οι επιτραπέζιες ελιές και τα τυριά ωρίμανσης. Επεκτείνεται το ρυθμιστικό καθεστώς για τον τομέα της ζάχαρης μέχρι το 2020. Εισάγεται 'Μέσο παρακολούθησης των ευρωπαϊκών τιμών τροφίμων'. Υποστηρίζονται τα μέτρα ως προς τη 'σταθεροποίηση του γεωργικού εισοδήματος', καθώς και της ασφάλισης της γεωργικής παραγωγής έναντι οικονομικών, περιβαλλοντικών και άλλων κινδύνων. 

Βαμβάκι: καταψηφίσθηκαν τροπολογίες για την κατάργηση της ειδικής στήριξης για το βαμβάκι.

Επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες τροπολογίες ελληνικού ενδιαφέροντος του κ. Παπαστάμκου, οι οποίες είτε υιοθετήθηκαν αυτούσιες, είτε ενσωματώθηκαν στο πλαίσιο συμβιβαστικών τροπολογιών:

- Στον 1ο πυλώνα, τα κράτη μέλη χορηγούν υποχρεωτικώς τουλάχιστον το 2% του ετήσιου εθνικού ανώτατου ορίου για την καταβολή πρόσθετης άμεσης ενίσχυσης στους νέους γεωργούς.

- Επεκτείνεται ο ορισμός της "γεωργικής έκτασης", ώστε στα "επιλέξιμα εκτάρια" για την ενεργοποίηση δικαιωμάτων ενίσχυσης να συμπεριλαμβάνονται, πέραν των εκτάσεων αρόσιμης γης, μόνιμων λειμώνων ή μόνιμων καλλιεργειών, και οι μόνιμοι βοσκότοποι.

- Διευρύνεται, αντιστοίχως, ο ορισμός των μονίμων βοσκοτόπων, ώστε να καλύπτει όχι μόνον τις λιβαδικές εκτάσεις (ποώδη κτηνοτροφικά φυτά), αλλά και όσες εκτάσεις χρησιμοποιούνται για βόσκηση και περιλαμβάνουν ξυλώδη βλάστηση (θάμνους ή/και δένδρα ή οποιουδήποτε άλλου είδους φυτά κατάλληλα για βοσκή).

- Οι γεωργοί των οποίων η επιλέξιμη γεωργική έκταση της εκμετάλλευσης καλύπτεται κατά ποσοστό μεγαλύτερο του 75% από ορυζώνες απαλλάσσονται από την υποχρέωση τήρησης των 'επωφελών για το περιβάλλον και το κλίμα πρακτικών' προκειμένου να λάβουν την πρόσθετη ενίσχυση.

- Ομοίως, οι μόνιμες καλλιέργειες (ελαιώνες, οπωρώνες, αμπελώνες) εξαιρούνται από την υποχρέωση τήρησης των ως άνω πρακτικών.

- Διευρύνεται η δυνατότητα χορήγησης συνδεδεμένων ενισχύσεων σε οποιονδήποτε γεωργικό τομέα ή παραγωγή περιλαμβάνεται στο Παράρτημα Ι της Συνθήκης.

- Εισάγεται ο ορισμός των 'περιφερειών μετάβασης', ήτοι εκείνων με κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ μεταξύ του 75% και του 90% του μέσου ΑεγχΠ της ΕΕ-27, ως ενδιάμεση κατηγορία μεταξύ των 'λιγότερων ανεπτυγμένων' περιφερειών αφ' ενός και των λοιπών περιφερειών αφ' ετέρου. Ο εν λόγω προσδιορισμός είναι ιδιαιτέρως κρίσιμος ως προς το διαφορετικό ποσοστό ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για κάθε κατηγορία περιφερειών στο πλαίσιο του Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης.

- Ως προς τα συστήματα άρδευσης, στις επιλέξιμες δαπάνες του 2ου πυλώνα περιλαμβάνονται οι επενδύσεις του εκσυγχρονισμού και των υφισταμένων συστημάτων για τη βελτίωση της αποδοτικής χρήσης νερού και της ενεργειακής απόδοσης.

- Θεσπίζονται αυξημένες τιμές αναφοράς για την ενεργοποίηση ιδιωτικής αποθεματοποίησης στον τομέα του ελαιολάδου.

- Καλείται η Κομισιόν να διαμορφώσει, εντός ενός έτους από την έναρξη ισχύος του Κανονισμού, πρόγραμμα προώθησης της κατανάλωσης ελαιολάδου και επιτραπέζιων ελιών στα σχολεία, αντίστοιχο εκείνων για την προώθηση της κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων και οπωροκηπευτικών στα σχολεία. 

- Ως προς τα 'μικρά νησιά του Αιγαίου' αυξάνει περαιτέρω (έναντι της πρότασης της Κομισιόν) το ποσοστό ευρωπαϊκής χρηματοδότησης στις περιπτώσεις, όπως η συνεισφορά του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης για την μεταποίηση και εμπορία προϊόντων του Παραρτήματος Ι της Συνθήκης, για τις επενδύσεις σε νέες δασοκομικές τεχνολογίες και για τη μεταποίηση και εμπορία δασικών προϊόντων, η ενίσχυση για την παροχή οπωροκηπευτικών και μεταποιημένων οπωροκηπευτικών στους μαθητές (πρόγραμμα προώθησης της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών στα σχολεία), η συνδρομή στο επιχειρησιακό ταμείο που συστήνουν οργανώσεις παραγωγών για τη χρηματοδότηση των 'επιχειρησιακών προγραμμάτων' στον τομέα των οπωροκηπευτικών.

Η ενεργός συνδιαμόρφωση και εν συνεχεία η αποτελεσματική εφαρμογή του ευρωπαϊκού ρυθμιστικού και χρηματοδοτικού πλαισίου επαφίεται στο πολυεπίπεδο σύστημα διακυβέρνησης και στις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των γεωργών.

Ο Ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας κρίνει εν προκειμένω καίριας σημασίας την μετάβαση από το ιστορικό στο περιφερειακό μοντέλο, τον προσδιορισμό των περιφερειών της χώρας (για την κατανομή των πόρων του εθνικού φακέλου) με γνώμονα έναν στρατηγικό σχεδιασμό, επί τη βάσει αγρονομικών κριτηρίων, μακριά από τη λογική της 'διαχείρισης των επιδοτήσεων'. Καθοριστικό ρόλο για την αποτελεσματική στόχευση των ενισχύσεων θα έχει και η επιλογή των κριτηρίων εκ μέρους της Ελλάδος ως προς τον ορισμό του 'ενεργού γεωργού'.

Επίσης, ο Έλληνας ευρωβουλευτής, υπογραμμίζει ότι η ανανέωση των γενεών οφείλει να καταστεί μια εκ των κεντρικών προτεραιοτήτων της γεωργικής πολιτικής. Βεβαίως, η προσπάθεια ανάταξης του γεωργικού κλάδου πρέπει να έχει ως βάση της την ουσιαστική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση των γεωργών, την άρτια επιστημονική και τεχνική τους υποστήριξη.

Σύμφωνα με τον κ. Παπαστάμκο, "τη στιγμή που σε ευρωπαϊκό επίπεδο προωθούμε περαιτέρω την ενίσχυση του βαθμού οργάνωσης των παραγωγών, και την ενδυνάμωση της θέσης τους έναντι των λοιπών κρίκων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, αδήριτη ανάγκη αποτελεί για τη χώρα η εγκατάλειψη των παθογενών συλλογικών σχημάτων και η προώθηση του υγιούς συνεργατισμού, ο οποίος, εξάλλου, συνιστά μονόδρομο έναντι της αυξανόμενης συγκέντρωσης που χαρακτηρίζει τόσο τις γεωργικές εισροές (σπόροι, προϊόντα φυτοπροστασίας κ.ά.) όσο και την μεταποίηση και την εμπορία".

Το ελληνικό σύστημα διακυβέρνησης καλείται να θέσει την αγροτική ανάπτυξη στην πρώτη γραμμή των πολιτικών, που δύνανται να δώσουν μία βιώσιμη διέξοδο ανάπτυξης για την ελληνική ύπαιθρο, με πολλαπλασιαστική προστιθέμενη αξία, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην εθνική προσπάθεια εξόδου της Ελλάδος από την κρίση. Η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ συνιστά μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για τη χώρα μας, ώστε να διαμορφώσει συγκροτημένη και μακρόπνοη εθνική στρατηγική στον πρωτογενή τομέα.