Βοσκότοποι για την γραφειοκρατία και όχι για την κτηνοτροφία

Στην Ορεινή Σερρών, πάνω στον Λαϊλιά, στις 10 Μαρ 2012, με πρωτοβουλία της Ένωσης Νέων Αγροτών Σερρών και πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, έγινε αντιληπτό από κάθε έναν ότι οι βοσκότοποι της Ελλάδος υποφέρουν από βαριάς μορφής γραφειοκρατία και η ελληνική κτηνοτροφία καταδικάζεται συνεχώς.

Φαίνεται ότι τα χρήματα για τους βοσκότοπους βρίσκονται στην διαχείριση του ΥπΑΑΤ, το οποίο όμως έχει στην ευθύνη του μόνο το 25% περίπου των πεδινών κυρίως βοσκοτόπων, ενώ το 75% των ορεινών βοσκοτόπων, που βρίσκονται στην ευθύνη του ΥΠΕΚΑ, δεν έχουν καμιά χρηματοδότηση από το ΠΑΑ «Α. ΜΠΑΛΤΑΤΖΗΣ» 2007-2013, με αποτέλεσμα οι ελληνική κτηνοτροφία που αναπτύσσεται στα ορεινά να υποφέρει.

Με το 60% περίπου του κόστους της κτηνοτροφίας να οφείλεται στην διατροφή των ζώων, όταν αυτή δεν εξασφαλίζεται από τους βοσκότοπους, κάθε προσπάθεια είναι καταδικασμένη, και οι κτηνοτρόφοι θα βυθίζονται συνεχώς στα χρέη, όσο και αν συμπιεσθούν οι τιμές των ζωοτροφών από τις εύφορες πεδινές εκτάσεις.

Το Λιβαδικό Οικοσύστημα αποτελεί ένα ανανεώσιμο φυσικό πόρο, που ανήκει κατά χρήση στο τοπικό κοινωνικό σύνολο και απαιτεί διαχείριση που να εξασφαλίζει την αειφορική του κάρπωση σε βοσκήσιμη ύλη, τη βιώσιμη ανάπτυξή του και τη διατήρηση της πολλαπλής παραγωγικής ικανότητάς του (βοσκήσιμη ύλη, νερό, μέλι, βότανα, προστασία διαβρώσεων, τροφή και καταφύγιο άγριας ζωής, αναψυχή, δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα, διατήρηση βιοποικιλότητας.

Από τα στοιχεία που παρουσίασαν οι ερευνητές του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Δρ Θωμάς Παπαχρήστου και Παναγιώτης Πλατής, στην Ελλάδα οι Λιβαδικές εκτάσεις είναι το 39,5% της επιφανείας, τα Δάση το 22,6%, οι Γεωργικές καλλιέργειες το 29,7% και οι λοιπές εκτάσεις (μαζί και οι πόλεις) το 8,2%. Ο αριθμοί των αγροτικών ζώων είναι: 8.752.668 πρόβατα, 5.327.201 αίγες &  652.386 βοοειδή από τα οποία τα κοπαδιάρικα και νομαδικά: 92% Πρόβατα & 85% Αίγες.

Με το Δασικό Κώδικα (Ν.Δ. 86/69, άρθρα 103,108,109) παραχωρήθηκε το «δικαίωμα βοσκής» προς τους Ο.Τ.Α. οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να εκμισθώνουν αποκλειστικά στους κτηνοτρόφους. Από τα μέσα της 10ετίας του 1990 οι ΟΤΑ μπορούν να μελετούν, να χρηματοδοτούν (ΑΝ ΈΧΟΥΝ λεφτά) και να εκτελούν δασοτεχνικά έργα, βελτίωσης λιβαδιών στα πλαίσια προγραμματικών συμβάσεων με τις κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες. Αλλά χρήματα έχει μόνο το ΠΑΑ 2007-2013 (από την ΕΕ), που τα διαχειρίζεται το ΥπΑΑΤ και δεν έχει προβλεφθεί (ακόμα?) ο τρόπος να γίνονται έργα-μελέτες (καταγραφή, βοσκοϊκανότητα, βελτίωση κλπ) και στις δασικές εκτάσεις που διαχειρίζεται το ΥΠΕΚΑ. Έτσι τυχόν χρηματοδοτήσεις γίνονται μόνο στα βοσκοτόπια που έχει στην ευθύνη του το ΥπΑΑΤ (το 25% μόνο των βοσκοτόπων).

Το αποτέλεσμα είναι οι βοσκότοποι δεν αποδίδουν, οι κτηνοτρόφοι αγοράζουν ζωοτροφές από τους γεωργούς όλο και ποιο ακριβά, οι δασικές εκτάσεις υποβαθμίζονται, οι κτηνοτρόφοι εγκαταλείπουν την κτηνοτροφία, οι εισαγωγές αυξάνονται και η πατρίδα χάνει συνεχώς. Ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζεται επικίνδυνα το φυσικό περιβάλλον, όπως υποβάθμιση των βοσκοτόπων, ερημοποίηση των βοσκοτόπων, πυρκαγιές βοσκοτόπων, έργα υποδομής βοσκοτόπων και μετατροπή βοσκοτόπων σε αγροτική γη,

Και όλα αυτά γιατί δεν βρίσκεται ο τρόπος να χρηματοδοτηθούν από το ΥπΑΑΤ οι βοσκότοποι που εποπτεύονται από τις δασικές υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ. Γιατί δεν «τα βρίσκουν» το Υπουργείο ΑΑΤ με το Υπουργείο ΠΕΚΑ, ή ίσως ακόμα γιατί οι υπάλληλοι του ΥπΑΑΤ δεν «τα βρίσκουν» με τους υπαλλήλους του ΥΠΕΚΑ, ενώ η επιστήμη τα έχει προσεγγίσει επιτυχώς και ξεκάθαρα.

Στην πολύ γόνιμη συζήτηση που προκάλεσε η Ένωση Νέων Αγροτών Σερρών στην Ορεινή Σερρών ανάμεσα στους 60 περίπου κτηνοτρόφους της ορεινής περιοχής του Λαϊλιά στο φιλόξενο χώρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ορεινής, χωρίς τα ενοχλητικά στερεότυπα του καφενέ ή της ταβέρνας, διακρίναμε τους: Γεώργιο Μαρθάρη (Θολό), Σταύρο Δελεφέρη (Ορεινή), Δημήτρη Γανίκα (Ξηρότοπος), Τρύφωνα Γιαντζίδη (Κερκίνη), Σταύρο Χαβαλέ (Αντιπρόεδρο Πολιτιστικού Συλλόγου Ορεινής), Αθανάσιο Γάτσιο (πρώην Δήμαρχο Ορεινής), Απόστολο Κασάπη (πρόεδρο Κτηνοτροφικού Συνεταιρισμού) & Δημήτρη Μιχαηλίδη (συνεργάτη ΑΓΡΟΡΑΜΑ)

Στην Ορεινή υπάρχουν 70.000 στρέμματα βοσκότοποι, δηλώνονται περίπου 42.000 και χρησιμοποιούνται μόνο 20.000 στρέμματα για 20.000 περίπου αιγοπρόβατα, με αποτέλεσμα να απαιτούνται ζωοτροφές από τις πεδινές περιοχές, με μεγάλη οικονομική αιμορραγία. Εάν ένα πρόβατο θέλει 2 κιλά ανά ημέρα ξηρά χονδροειδή τροφή, τότε από το λιβάδι θα πρέπει να μπορεί να βοσκήσει τουλάχιστον 4 κιλά ανά ημέρα, και αυτήν την ποσότητα πρέπει να μπορεί να την δώσει ο βοσκότοπος. Στην Μακεδονία φαίνεται ότι η βοσκοφόρτωση των υπαρχόντων λιβαδιών είναι για 2.600.000 Ζωικές Μονάδες, ενώ η βοσκοϊκανότητα, κυρίως λόγω προβλημάτων διαχείρισης, είναι μόνο 1.000.000 Ζωικές Μονάδες.

Οι συμμετέχοντες κτηνοτρόφοι, με συντονιστή τον πρόεδρο της ΕΝΑ Σερρών κ. Παναγιώτη Γκιοργκίνη 6944229816), επεσήμαναν εμπειρικούς προβληματισμούς που τελικά συνέπεσαν απολύτως με τις επιστημονικές προσεγγίσεις των κκ Θ. Παπαχρήστου & Π. Πλατή. Ειδικότερα επισημάνθηκαν οι ανάγκες για συνδυασμό βοσκήσιμων πόρων, όπως σανός & λειμώνας το φθινόπωρο, ποολίβαδα τον χειμώνα & άνοιξη και δασολίβαδα, καλαμιές & θάμνοι το καλοκαίρι. Οι Βελτιώσεις βλάστησης με λίπανση, με εισαγωγή ξυλωδών φυτών, με ελεγχόμενη φωτιά & με μηχανικά μέσα, ακόμα και η μέθοδοι της στοχευμένης βόσκησης (το φυτό κενταύριο ελέγχεται αποβόσκηση προβάτων ενώ το πουρνάρι ελέγχεται από βόσκηση με αίγες). Ακόμα και η διαχείριση με συμπεριφορικές αρχές δίνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, όπως η προγραμματισμένη εναλλαγή τροφών με τανίνες, τερπένια και οξαλικά, ή ακόμα και η μεγιστοποίηση της όρεξης ενός καποαδιού με επιλογή των διαδρομών βόσκησης στα διαφορετικών φυτών λιβάδια.

Από τις παρουσιάσεις των κκ Θ. Παπαχρήστου και Π. Πλατή φαίνεται ότι επιβάλλεται η κατάρτιση μελετών σε κάθε περιοχή με πρωτοβουλία των Δήμων και χρηματοδότηση με Προγραμματικές συμβάσεις στα πλαίσια της σημερινής υπάρχουσας νομοθεσίας. Ο σχεδιασμός ορθολογικής διαχείρισης βοσκοτόπων για την ανάπτυξη κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων είναι ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ στρατηγικά. Έτσι μπορούν να γίνουν:

       Παρεμβάσεις διαχειριστικής αξιοποίησης, για την βελτίωση της οικονομικής και της κοινωνικής θέσης των κατοίκων, αλλά καιτην αναζωογόνηση των ορεινών περιοχών.

       Ανάλυση των προσόδων και δαπανών με σκοπό να αποδεικνύονται τα άμεσα οικονομικά οφέλη, στα οποία θα πρέπει να προστεθούν τα αναμενόμενα έμμεσα, όπως: α) Η αειφορική διαχείριση οικολογικά ευαίσθητων οικοσυστημάτων

β) Η δυνατότητα ενεργούς δραστηριοποίησης των κατοίκων εκτός της κτηνοτροφίας και σε άλλους ευρύτερους τομείς, που έχουν σχέση με τα παραγόμενα προϊόντα.

γ) Η ανάπτυξη παράλληλων τομέων αγροτουρισμού και αναψυχής με επιδίωξη συγκράτησης των νέων στις περιοχές τους.

δ) Η ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου για τις πολλαπλές λειτουργίες, που έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν τα φυσικά αυτά οικοσυστήματα.

       Προσαρμογή της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, στην υπάρχουσα και την αναμενόμενη βοσκοϊκανότητα που θα εξάγεται από την ορθολογική διαχείριση και τις βελτιώσεις βλάστησης, θα προσφέρει στα αγροτικά  ζώα πράσινη και τρυφερή βοσκήσιμη ύλη για το μεγαλύτερο διάστημα του έτους, ώστε να περιοριστεί η χρήση έτοιμων ζωοτροφών και μείωση του κόστους παραγωγής.

Η απογραφή & ο σχεδιασμός θα εξασφαλίζει τη δυνατότητα ορθολογικής διαχείρισης των βοσκοτόπων, ώστε κάθε κτηνοτροφική εκμετάλλευση ή ομάδα αυτών, να αναπτύσσεται σε αυτοδύναμες λιβαδικές μονάδες. Μπορεί να γίνουν με πρωτοβουλία των Δήμων, αρκεί να συνεννοηθούν οι γεωπόνοι του ΥπΑΑΤ με τους δασολόγους του ΥΠΕΚΑ.

Την πολύ σημαντική συνάντηση οργάνωσε ο κ. Σταύρος Δελεφέρης (6975656920), αντιπρόεδρος της Ένωσης Νέων Αγροτών Σερρών, που επεσήμανε ότι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, όπως η ΕΝΑ, πρέπει να έχουν σταθερή ημέρα συνάντησης, όπως η ΕΝΑ Σερρών που είναι στα γραφεία της στην Μεσοκώμη Σερρών κάθε Δευτέρα, 21.00-23.00.

Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998282382

Παναγιώτης Γκιοργκίνης-6944229816, Σταύρος Δελεφέρης- 6975656920, Αλέξανδρος Γιαννιώτης-6975222643,

Κων/νος Βαρσάμης, Γεώργιος Μαρθάρης, Παναγιώτης Κίρπιτσας, & Δημήτρης Γανίκας